Η Αγία Παρασκευή είναι η προστάτιδα της Χαλκίδας, της οποίας κάθε χρόνο στις 26 Ιουλίου τιμάται πανηγυρικά η μνήμη της.
Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής είναι ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο. Είναι ξυλόστεγος Βασιλική του 5ου ή 8ου αιώνα.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στη “Φόνισσα” την περιγράφει “ως ψηλό και άκομψο ναό”.
Η τρίκλιτη βασιλική της Αγίας Παρασκευής, παρά το μεγάλο μέγεθός της, με μέγιστο μήκος 38,40 μέτρων και πλάτος 19,90 μέτρων, παρουσιάζει μια ιδιαίτερα λιτή εικόνα.
Κάτω από τα παρεκκλήσια έχουν ταφεί Ενετοί ηγεμόνες. Το αριστερό παρεκκλήσι είναι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου πίσω από το οποίο υπάρχει το κωδωνοστάσιο.
Το δεύτερο παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής είναι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα. Είναι μεγαλύτερο από το προηγούμενο και ανάλογα διακοσμημένο. Γλυπτές παραστάσεις αμπέλου και σταφυλιών κοσμούν τις γωνίες του παρεκκλησίου, ενώ την κορυφή άνθη και κεφαλή λέοντος.
Ιστορία – Παράδοση
Η εκκλησία, φέρεται, να είναι κτισμένη πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στο Δία. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους ήταν αφιερωμένη στην Παναγία την Περίβλεπτο. Κατά την Τουρκοκρατία είχε μετατραπεί σε τζαμί όπου τα τελευταία χρόνια οι Τούρκοι την χρησιμοποιούσαν για στρατώνα και αποθήκη.
Η χρονολογική τοποθέτηση του ναού είναι πολύ δύσκολη. Οι μελετητές αναφέρουν ότι ο αρχικός ναός, χρονολογείται τέλη 5ου/αρχές 6ου αιώνα (σώζονται οκτώ κίονες και τα κάτω τμήματα των μακρών τοιχών). Ριζικές επισκευές έγιναν τον 13ο αιώνα από τους Φράγκους, οπότε πήρε τη σημερινή του μορφή το ιερό.
Εμπορική πανήγυρη της Αγίας Παρασκευής
Με αφορμή τη γιορτή της πολιούχου της Χαλκίδας, Αγίας Παρασκευής, πραγματοποιείται εμπορική πανήγυρη κάθε χρόνο, στην περιοχή του Πάρκου Λαού της Χαλκίδας. Η πανήγυρη καθιερώθηκε με βασιλικό διάταγμα της 9ης Ιανουαρίου 1864, η οποία διαρκεί από τις 26 έως τις 31 Ιουλίου.
(πηγή: Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Χαλκίδας)